ŞİFALI BİTKİLER/ACIDÜLEK

ŞİFALI BİTKİLER/ACIDÜLEK

Acıdülek — Ecballium elaterium

Cucurbitaceae bitkisinin olgun meyvelerine Ecballium elaterium denir.  Güney Avrupa ve Türkiye’de yaygındır. Viraneliklerde yetişir.   Sarı çiçekli, tüylü, çok yıllık, otsu bir sürünücü bitkidir. Kökleri 30 - 40 cm, gövdesi ise 1 - 2 m ye kadar uzanır.  Gövde ve dallarının üzeri fırça gibi sert tüylerle kaplıdır. Yaprakları üçgen - kalp seklinde ve kenarları dişlidir. Üstü yumuşak, altı sert tüylerle kaplıdır. Meyvesi 4 - 5 cm boyunda, küçük uzun yumurta biçiminde, yeşil renkli ve üzeri pürtüklüdür. İçinde sümüksü bir sıvı, siyaha çalan koyu kahve renkli tohumları vardır.  Meyve olgunlaştıkça içinde büyük bir basınç toplanır ve rengi hafifçe sararır. Sonra patlayarak tohumlarını 4 - 6 m uzağa fırlatır. Meyveler olgunlaşınca renk sarimsi - yeşil olur ve dalından kolayca kopar.  Koparıldığı yerdeki delikten tohumları ve öz suyu kolayca çıkar. Bu su gözler için çok yakıcı ve tehlikelidir.

Acıdülek Faydaları Ağrılarda — Kökünü kaynatıp sürmek Büyük-Akrepte — Kökünü dövüp vurmak. Mayasılda — Soyulmuş kökünden birer parça yemek. Sızılarda — Kökündeki yumrusundan çıkan suyu sürmek. Sızılarda — Olgun meyvelerini zeytin yağıyla güneşte eriterek sürmek. Sancıda — Dövülmüş kökünden bir parçasını balla karıştırıp yemek. Sarılıkta — Olgun meyvesinin suyundan bir damlasını pamuğa alıp buruna çekmek. Uyuzda — Kökünü kaynatıp suyunu sürmek. Sinüzitde — Olgunlaşmış meyvesinin 1 tatlı kaşığı meyve suyu bir çay bardağı suyla seyreltilir ve 2 - 3 damla buruna damlatılır. Not: Zehirlidir, 2 gramdan fazlası öldürür. Başka ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır. Cırtatan, cırtlangıç, karga düvleği, hıyarcık ve eşek hıyarı adlarını da almaktadır.

Not: Bu yazı hazırlanırken 1938 Eylülünde Yugoslavya'da toplanacak olan Beynelmilel Tıp Tarihi Kongresine, İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü tarafından götürülmek üzere ilk defa Bergama Müzesi Müdürü ve Ansiklopedisi Âlimi OSMAN BAYATLI tarafından küçük bir kitap halinde hazırlanan ve 1938 de basılan ve daha sonra 1955 yılında genişletilmiş olarak basımı yapılan — Sifalı Otlar ve Lokman Hekim — eserinden faydalanılmış olup yazı; acıdülek faydaları, acı kavun faydaları ve zararları, ağrı giderici bitki, mayasıl otu, sancı kesen bitki, sinüzit doğal tedavi, uyuz tedavi, sarılık tedavisi, şifalı bitkiler, Ecballium elaterium, eşek hıyarı ile ilgilidir.